ΝΑΟΣ
Ο
αρχαίος ελληνικός ναός δεν ήταν τόσο χώρος λατρείας αλλά περισσότερο ένα αφιέρωμα της πόλης στους θεούς. H λειτουργία του περιοριζόταν στη στέγαση και προβολή του λατρευτικού αγάλματος καθώς και στην έκθεση ποικίλων αφιερωμάτων στον θεό. Η λατρεία γινόταν στο ύπαιθρο, μπροστά από τον ναό, στον βωμό.
Στον ίδιο υπαίθριο χώρο, εκτός από τον βωμό, υψώνονταν διάφορα αφιερώματα των πιστών, κυρίως αγάλματα κι αναθηματικές στήλες. H κύρια όψη των ελληνικών ναών ήταν κατά κανόνα η ανατολική. Σε μερικούς ναούς υπήρχαν και ειδικές χρήσεις, πχ. μαντεία ενώ άλλοι στέγαζαν στο εσωτερικό τους μυστηριακές τελετές και ήταν γνωστοί ως τελεστήρια.
ΒΩΜΟΣ
Ο βωμός βρισκόταν συνήθως στην είσοδο της ανατολικής πλευράς του ναού, σε σημείο ορατό από το άγαλμα του θεού που ήταν τοποθετημένο μέσα στο ναό. Η θυσία ήταν η κορυφαία εκδήλωση λατρείας γι’ αυτό και ο βωμός ήταν ο πυρήνας του Ιερού. Οι θυσίες μπορούσαν να είναι αναίμακτες προσφορές από γάλα, μέλι, λάδι, κρασί, καρπούς, άνθη ή αιματηρές, με το σφάξιμο ζώων, όπως κριάρια, βόδια, γουρούνια, ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα των πιστών και την υπόσταση του θεού. Τα μη φαγώσιμα μέρη του ζώου καίγονταν στο βωμό προς τιμή των θεών ενώ τα υπόλοιπα μοιράζονταν στους πιστούς. Σε αντάλλαγμα ζητούσαν βοήθεια, προστασία, καλή σοδειά ή καθαρμό από φόνους και κακές πράξεις.
ΑΓΑΛΜΑ
Τ α πρώτα λατρευτικά αντικείμενα ήταν άμορφοι λίθοι ή ξύλα που οι άνθρωποι πίστευαν ότι είχαν πέσει από τον ουρανό και αργότερα πρωτόγονα ξόανα, στα οποία έκαναν διάφορες προσφορές. Τα πρώτα αγάλματα ήταν αφιερώματα για να «αγάλλονται» οι θεοί και σιγά σιγά αντικατέστησαν τα ξόανα, ως αντικείμενα που δέχονταν τη λατρεία. Στο εσωτερικό του κυρίως ναού, οι κίονες που στήριζαν τη στέγη, πολλές φορές διαμόρφωναν κι ένα πλαίσιο που αναδείκνυε το λατρευτικό άγαλμα. Σε αρχαϊκούς, όπως και σε κάποιους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς ναούς διαμορφωνόταν στο βάθος του σηκού ένα άδυτον, μέσα στο οποίο τοποθετούσαν το λατρευτικό άγαλμα.
ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ
Σ τον υπαίθριο χώρο γύρω από το ναό, εκτός από τον βωμό, υψώνονταν επίσης διάφορα αφιερώματα των πιστών, κυρίως αγάλματα και στήλες, γνωστά ως αναθήματα. Με την προσφορά τους οι πιστοί εξασφάλιζαν την εύνοια των θεών ή τους ευχαριστούσαν για κάτι. Το μέγεθος και το υλικό κατασκευής των αναθημάτων ποικίλλει ανάλογα κυρίως με την οικονομική δυνατότητα του πιστού που τα πρόσφερε. Για τη φύλαξη ορισμένων αφιερωμάτων υπήρχαν χαρακτηριστικά κτίσματα, οι λεγόμενοι Θησαυροί.
ΓΙΟΡΤΕΣ - ΑΓΩΝΕΣ
Ο ι ναοί ως τόποι λατρείας συνδέθηκαν με την τέλεση θρησκευτικών εορτών κι εκδηλώσεων. Οι γιορτές αυτές συνοδεύονταν συχνά από τη διεξαγωγή αγώνων. Στα πιο ονομαστά ιερά κάποιες γιορτές απέκτησαν και πανελλήνιο χαρακτήρα, όπως τα Ολύμπια, τα Πύθια, τα Νέμεα και τα Ίσθμια ξεπερνώντας τα όρια της απλής λατρείας και αποτελώντας τις πιο σημαντικές κοινωνικές εκδηλώσεις του αρχαίου κόσμου. Βραβεία σε αυτούς τους αγώνες ήταν στεφάνια από ελιά, δάφνη, πεύκο κι αγριοσέλινο αντίστοιχα (στεφανίτες αγώνες).Υπήρχαν βέβαια και τοπικοί αγώνες σε κάθε πόλη με έπαθλα μεγάλα χρηματικά ποσά και πολύτιμα δώρα (χρηματίτες αγώνες).
